کد مطلب:188894 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:142
رفق و مدارا با مردم
انسان در زندگی اجتماعی با روحیه ها و سلیقه ها و گرایش های مختلف مردم روبرو است و چنانچه بخواهد با همه ی سلیقه ها و گرایش هایی كه با وی هماهنگی ندارند، به مقابله و انكار بپردازد، صحنه ی زندگی بر او تنگ خواهد شد و منزوی خواهد گردید. از این رو لازمه ی حضور در جامعه و حتی اصلاح مفاسد مردم، نیازمند رعایت نرمش و تحمل برخی حركت های جاهلانه و مغرضانه ی آنان است.
امام باقر (ع) می فرماید: جبرئیل نزد پیامبر (ص) آمد و گفت: ای محمد! پروردگارت تو را درود می فرستد و می گوید: با بندگان من مدارا كن. [1] .
یكی از زمینه های مدارا با مردم این است كه آنچه از حد درك و استعداد آنان برتر است با ایشان در میان گذاشته نشود، زیرا در میان گذاشتن حقایق والا با كسانی كه طاقت و ظرفیت آن را ندارند، موجب ستیزه جویی آنان با ارزش ها می شود.
امام باقر (ع) می فرماید:
در تورات - در بخش مناجات های خدا با موسی (ع) - چنین آمده است:
ای موسی، سر مرا در سینه ات پنهان دار و در برخورد با مردم، و در روبرویی با دشمنان من و دشمنان خودت، مدارا پیشه كن. و رفتاری نداشته باش كه بر ملا ساختن اسرار من، بدگویی و ناسزاگویی آنان را متوجه من سازی - زیرا اگر چنین كنی
[ صفحه 312]
در حقیقت تو نیز در ناسزاگویی همراه آنان خواهی بود. [2] .
در سخنی دیگر امام می فرماید:
خداوند عزوجل رفیق است (رفق و مدارا با خلق دارد) و رفق را دوست دارد و پاداشی كه در برابر رفق و مدارا می دهد در برابر جبر و ستیز (هر چند برای خیر باشد) نمی دهد. [3] .
بنابراین پیگیری یك هدف ارزشمند - مثلا امر به معروف و نهی از منكر - اگر همراه با رفق و ملایمت و نرمش باشد نزد خداوند محبوبتر از موردی است كه همراه با غلظت و خشونت صورت گیرد و چه بسا سر آن، تأثیری باشد كه رفق و مدارا در كارآیی عمل و برنامه بر جای می گذارد. چنان كه آن حضرت در روایتی دیگر به این نكته اشاره كرده است:
رسول خدا فرمود: همانا، رفق، رأفت و نرمش همراه هیچ چیزی نخواهد بود مگر این كه بر وزانت و زیبایی و جاذبه ی آن می افزاید و از هیچ عملی جدا نخواهد بود مگر این كه موجب عیب و نقص آن عمل می گردد. [4] .
در روایتی دیگر نیز از رسول خدا (ص) چنین نقل فرموده است:
اگر رفق (ملایمت و نرمش با دیگران) مخلوقی مجسم بود، دیده می شد كه هیچ آفریده ای از آفریده های خداوند به زیبایی و نیكویی آن نیست. [5] .
[ صفحه 313]
امام باقر (ع) می فرماید: جبرئیل نزد پیامبر (ص) آمد و گفت: ای محمد! پروردگارت تو را درود می فرستد و می گوید: با بندگان من مدارا كن. [1] .
یكی از زمینه های مدارا با مردم این است كه آنچه از حد درك و استعداد آنان برتر است با ایشان در میان گذاشته نشود، زیرا در میان گذاشتن حقایق والا با كسانی كه طاقت و ظرفیت آن را ندارند، موجب ستیزه جویی آنان با ارزش ها می شود.
امام باقر (ع) می فرماید:
در تورات - در بخش مناجات های خدا با موسی (ع) - چنین آمده است:
ای موسی، سر مرا در سینه ات پنهان دار و در برخورد با مردم، و در روبرویی با دشمنان من و دشمنان خودت، مدارا پیشه كن. و رفتاری نداشته باش كه بر ملا ساختن اسرار من، بدگویی و ناسزاگویی آنان را متوجه من سازی - زیرا اگر چنین كنی
[ صفحه 312]
در حقیقت تو نیز در ناسزاگویی همراه آنان خواهی بود. [2] .
در سخنی دیگر امام می فرماید:
خداوند عزوجل رفیق است (رفق و مدارا با خلق دارد) و رفق را دوست دارد و پاداشی كه در برابر رفق و مدارا می دهد در برابر جبر و ستیز (هر چند برای خیر باشد) نمی دهد. [3] .
بنابراین پیگیری یك هدف ارزشمند - مثلا امر به معروف و نهی از منكر - اگر همراه با رفق و ملایمت و نرمش باشد نزد خداوند محبوبتر از موردی است كه همراه با غلظت و خشونت صورت گیرد و چه بسا سر آن، تأثیری باشد كه رفق و مدارا در كارآیی عمل و برنامه بر جای می گذارد. چنان كه آن حضرت در روایتی دیگر به این نكته اشاره كرده است:
رسول خدا فرمود: همانا، رفق، رأفت و نرمش همراه هیچ چیزی نخواهد بود مگر این كه بر وزانت و زیبایی و جاذبه ی آن می افزاید و از هیچ عملی جدا نخواهد بود مگر این كه موجب عیب و نقص آن عمل می گردد. [4] .
در روایتی دیگر نیز از رسول خدا (ص) چنین نقل فرموده است:
اگر رفق (ملایمت و نرمش با دیگران) مخلوقی مجسم بود، دیده می شد كه هیچ آفریده ای از آفریده های خداوند به زیبایی و نیكویی آن نیست. [5] .
[ صفحه 313]
[1] سمعت أباجعفر (ع) يقول: جاء جبرئيل الي النبي (ص) فقال: يا محمد! ربك يقرئك السلام و يقول لك: دار خلقي. اصول كافي 2 / 116.
[2] عن أبي جعفر (ع) قال: في التوراة مكتوب - فيما ناجي الله عزوجل موسي بن عمران (ع) - يا موسي اكتم مكتوم سري في سريرتك و أظهر في علانيتك المداراة عني لعدوي و عدوك من خلقي و لا تستسب لي عندهم باظهار مكتوم سري فتشرك عدوك و عدوي في سبي. اصول كافي 2 / 117.
[3] عن أبي جعفر (ع) قال: ان الله عزوجل رفيق يحب الرفق و يعطي علي الرفق مالا يعطي علي العنف. اصول كافي 2 / 119.
[4] عن أبي جعفر (ع) قال: قال رسول الله (ص): ان الرفق لم يوضع علي شي ء الا زانه و لا نزع من شي ء الا شانه. اصول كافي 2 / 119.
[5] عن أبي جعفر (ع) قال: قال رسول الله (ص) لو كان الرفق خلقا يري ما كان مما خلق الله شي ء احسن منه. اصول كافي 2 / 120.